15 jun Avondje journalistiek in Vondel CS

Of de journalistiek gered is door de vijftien vakbroeders en -zusters in het Amsterdamse Vondel CS op een lome dinsdagavond in juni blijft de vraag. Of we willen meedenken, was het verzoek van René van Zanten, directeur van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. En meepraten. Over de stand van de journalistiek en de financiering daarvan.

Uitgevers, hoofdredacteuren en start-ups breken dagelijks hun hoofd hierover. En niet alleen vandaag en morgen. Al meer dan tien jaar zijn de traditionele media bezig met een costdriven-operatie, gebaseerd op consolidatie en behoud, en waarbij wel groei in bereik maar niet in geld aan de orde van de dag is in deze ongekende mediarevolutie.

In het boekje Ga Uitgeven noemen Jan-Kees Emmer en ik het zelfs een staatsgreep in de media. Bedrijven, overheden en instellingen vullen hun eigen kanalen met hun campagnes, boodschappen of met journalistiek (niet onafhankelijk, maar toch), terwijl ze in het korte verleden nog adverteeerden. Politieke partijen hebben straks hun eigen tv-kanaal, gesteund door de kracht van sociale media, en gaan voorbij aan de kritische onafhankelijke journalistiek. Ondertussen wordt het ‘nieuws’ van deze nieuwe uitgevers opgepikt en uitgevent door diezelfde traditionele media, die met steeds minder mensen, met steeds minder budget straks eerder lam is dan leeuw.

,,En als we nou eens opnieuw zouden moeten beginnen, hoe doen we dat dan?”

,,Staan we het toe dat Trump voor 2 miljard dollar aan mediawaarde binnenhaalt.”

,,De kranten die door minder mensen worden gemaakt, zijn beter dan tien jaar geleden.”

Prima mensen daar in CS. Met veel passie en ambacht. Met veel zinnige suggesties. Zoals onder anderen: Jan Driessen (ex Brandpunt, ex Aegon), Guido van Nispen (ANP), Gert-Jaap Hoekman (NU), Erik van Gruijthuijsen (Persgroep), Hylke van der Meer (WPG), Wim Danhof (Mediafacts).

Ik heb een paar van mijn gedachten, ook na wat omzwervingen de afgelopen maanden en ontdaan van wat krachttermen die ik nu eenmaal graag toevoeg in dit soort gesprekken, op een rijtje gezet.

• Publiek en private mediapartijen moeten stoppen met elkaar te bevechten: werk samen. Waarom uitgevers niet toelaten tot een publiek/privaat omroepbestel? Dat levert echte vernieuwing op, ook in journalistieke zin, en het leidt ook tot meer ondernemerschap in Hilversum. De huidige zeer beperkte samenwerkingsvormen zijn verstikkend, streng bewaakt door het Commissariaat voor de Media. Nieuwe tijden vragen om nieuwe onorthodoxe samenwerkingsvormen en nieuwe wetgeving die dit mogelijk maakt. Bijvoorbeeld: Avro Tros, WNL en Omroep Max en De Persgroep in een omroepmediabedrijf. Of VPRO, Vara en BNN samen met WPG als uitgever van o.m. Vrij Nederland en Happinez. Werk ook samen op journalistiek terrein; gun elkaar wat.
• De overheid zou op zijn minst onafhankelijke journalistiek fiscaal vriendelijk moeten behandelen. Papier, digitaal of mobiel: het 0%-tarief of het lage btw-tarief is noodzakelijk om onafhankelijke journalistiek toegankelijk te houden voor grote groepen. Want journalistiek is er niet alleen voor hoog opgeleide en goed verdienende Nederlanders.
• Volledige transparantie over branded content (van voormalige adverteerders) in de redactionele omgeving is noodzakelijk om geloofwaardig te blijven. Loop er niet voor weg, maar wees eerlijk. Ook naar je partners.
• De markt vraagt om nieuwe toetreders die concurrentie aangaan met klassieke mediapartijen. Daarvoor zijn investeerders nodig, die vooralsnog hun vingers niet willen branden in ons kleine taalgebied.
• Betaal journalisten fatsoenlijk. Wie nu kiest voor dit prachtige vak vervalt in zeer lage beloningen. De media-industrie koerst af op een cao-loos bestaan. Op de lange duur kiest het talent voor andere richtingen.
• Zorg ervoor dat de consument de waarde inziet van onafhankelijk gemaakte content. Stop in principe met gratis.
• Misschien zijn de huidige structuren uitgever/hoofdredactie/redactie niet meer toereikend. Denk eens aan een governance op coöperatieve basis, waarbij duurzaam rendement centraal staat.

Stilzitten is dus helemaal geen optie meer. Op staatssteun zit niemand te wachten. Maar een onsje meer mediapolitiek kan helpen om het tij te keren. Want de journalistiek komt op een gegeven moment, en dat is heel dichtbij, in een gevarenzone terecht. Wie de waarde van onafhankelijke journalistiek inziet voor onze samenleving stelt zich hier tegen te weer.